Son üç yıl içinde beşinci seçimlere giden İsrail demokrasisi ilginç bir siyasi dönemeçte. Kim ne kadar oy alacak, kim kimi yenecek kavgası sürüp duruyor.
İsrail’deki Yahudi bayramları da seçim kampanyalarının gaz-fren kesintileri ile tam hız kazanamıyor. Basın bile bu kesinti ve bıkkınlık getiren seçim sürecine ayak uyduramıyor.
Son beş seçim süreci neredeyse üç yılı aşkındır devam ediyor. Değişik partiler ve değişik isimler siyaset sahnesinde yer alıyor ve aniden de siliniveriyor.
Son kurulan hükümet Naftali Bennet liderliğinde tam bir sene dayanabildi. Kendi partisindeki milletvekillerinin partiyi ve hükümeti terk etmesi ile hükümet fesh olundu. Ve Başbakanlık sıradaki rotasyon ortağı Yeş Atid (Gelecek Var) parti lideri Yair Lapid’e geçti ve geçici hükümet olarak seçime gidiliyor.
En önemli muhalefet lideri yine eski Başbakan Binyamin Natanyahu. Arap partileri ise saygı ifadesi olarak kendisine Abu Yair (yani Yair’in babası) diye hitap ediyorlar.
Peki kısa bir perspektif ile son seçimler ile bu seçimlerde hükümet kurulmasının bir zamanların Erbakan’ın partisi olan Selamet Refah partisi gibi İslami kanattaki Raam Partisi ve lideri Mansur Abbas anahtar parti olup hükümetin kurulabilmesini temin etmişti.
Bu bir ilk idi ve bir Arap partisinin hem de İslami oryantasyonlu bir Arap partisinin koalisyonda yer alması tarihi bir meseledir. İsrail parlamentosu olan Knesset’te neredeyse her seçim sonrası yüzde 10 kadar Arap milletvekili bulunmuştur ve bazı Arap milletvekilleri gerek sağ, gerekse sol kanat partilerinden katılarak milletvekilliği ve bakanlık edinebilmişlerdir. Ancak bu kez durum farklı ve aslında Müslüman Kardeşler kuruluşunun uzantısı olduğunu kimsenin de gizlemediği Raam Partisi lideri Mansur Abbas’ın oldukça akıllı siyaseti ve söylemleri ile hükümette yer edinebilmiştir. Bakanlık alamadı ama hükümetin en önemli temel taşı oldu.
Parlamento’ya girmiş olan diğer üç Arap partisi ittifakı Birleşik Liste ise İsrail Devleti’nin karşısında durmaktan ve düşmanlık göstermekten geri kalmadı. Bu durum beşinci seçimlere kadar devam etti ve nihayet geçtiğimiz haftalarda aralarında teknik konularda anlaşmazlığa düşerek Ahmet Tibi ve Ayman Udeh’in temsil ettikleri Hadash ve Tibi’nin partisi Taal birliğe devam etmeyi Sami Shehadeh’in partisi olan Balad Partisi tek başına seçimlere katılmaya karar verdiler.
Bu ayrışma Arap partiler açısından pek yararlı olmadığı anketlerde ortaya çıkmakta ve Balad Partisi oyları baraj olan yüzde 3.25 gecememekte ve muhtemelen parlamentoya giremeyeceklerdi. Taki Yüksek Mahkeme Balad Partisi’nin seçimlere katılamayacağına karar vermesi ile durum az bir şey daha karışmış oldu.
Sami Abu Shehadeh katıldığı televizyon programlarında her ne kadar bu kararın doğru olmadığını ve itiraz edeceklerini belirtse de kendisine sorulan ve dört sene önce bir programda ifade ettiği “İsrail askerleri katildir” sözünden de pişman olmadığını beyan etmesi ile toplum nezdinde kararın doğruluğu tartışmasız onay almış oldu.
Yüksek Mahkeme’nin demokrasiye karışması olarak nitelendirilen bir başka konu ise Naftali Bennet’in partisinden parlamentoya girmiş olan Amihay Şikli’nin de Likud Partisi’nden seçimlere katılması hukuken engellenmiş oldu ve sebep olarak Yemina Partisi’nden parlamentoya girmiş birinin parti değiştirmesi etik ve yasal bulunmaması gerekçesi ile seçilme yasağı konduğu belirtilmektedir.
Televizyon programları ise benzer durumlarda olan birçok eski ve yeni milletvekilleri listelerini yayınlayarak adalet sisteminin demokrasiye karışmaması gerektiğini savunmaktadırlar. Tabii adalet sistemine fazla dokundurmadan.
Bu arada sağ ve sol bloklar arasında durum hemen hemen berabere gibidir.
Son anket ise aşağıdaki gibidir.
KIRMIZI: KANAL12
LACİVERT: KAN 11
AÇIK MAVİ: KANAL 13
LIKUD YEŞ ATİD DEVLET DINDAR ŞAS
CEPHESİ SİYONİZM
BINYAMIN NATANYAHU YAIR LAPID BENNY GANTZ BEN GVIR DEERI
YAHADUT HAAVODA HADASH + MERETZ ISRAEL RAAM
HATORA MERAV TAAL ZEHAVA EVİMİZ MANSUR
MOSHE GAFNİ MICHAELI ODEH VE TIBI GALON LIBERMAN ABBAS
BALAD YAHUDİ EV’İ YANAN GENÇLER
SAMİ ABU SHEHADEH AYELET SHAKED MUHTAR
Sağ ve sol partiler halen beşinci seçimlerde bile birbirlerini yenemeyecek durumdalar ve bir ihtimal seçime katılım taraflardan biri lehine artarsa belki 1 veya 2 milletvekili farkla sağ veya sol blok hükümet kurabilecek duruma gelebilecektir.
Bu sefer anahtar parti durumunda henüz barajı geçememekte olan Ayelet Şaked’in Yahıdi Evi Partisi ve belki de ona eklenebilecek yeni ortaklar olabilir ve bu konuda Ayelet Şaked ile Natanyahu arasında sıkıntılı bir çekişme mevcut. Ayelet Şaked “Bensiz hükümet kuramazsın” derken, Natanyahu cephesi “Sen daha barajı bile geçemiyorsun” diyerek kendisini küçümsemektedirler. Ama mesele Ayelet Şaked’in kendisi değil, temsil ettiği yerleşimci seçmen kitlesidir.
Kimse realiteyi inkar etmesin ama bu seçimin en büyük galibi İtamar Ben Gvir olacaktır.
12 belki de 13 milletvekili ile sağdaki en büyük blok olacaktır ve bunu da gerek Ayman Odeh gerekse Ahmet Tibi ile olan parlamento içi ve dışı çatışmalarına borçludur. İtamar Ben Gvir İsrail toplumunun milli duygularına hitap etmekte ve İsrail Bayrağı ile İsrail Milli Marşı Hatikva’ya saygı göstermemekte direnen İsrailli Arap milletvekillerine en cesur cevapları veren ve en eylemci milletvekili adayı olarak siyaset sahnesindeki yerini sağlamlaştırmaktadır.
RAFAEL SADİ
