HAKAN BAŞAK
Bu yıl Türkiye Cumhuriyeti’nin 100’üncü yılını kutluyoruz. Dile kolay gibi gelse de 100 yılı geride bırakmak ve tabii Cumhuriyeti elde etmek çok kolay olmadı.
Günümüzde insanların serzenişlerinden biri de en kötü döneme denk geldiğimiz. Şöyle bir tarihi, özellikle de yakın tarihi düşündüğümüzde bu serzeniş pek de doğru sayılmaz gibi. Cumhuriyeti kuran kadronun Balkan Harbi, Dünya Savaşı, Milli Mücadele süreçleri ve Cumhuriyet sonrasındaki mücadeleleri bugünle kıyaslamamız çok doğru olmayabilir.
Bugün, bu yaşanan süreçlerin içinde yer alan, mücadeleye lierlik eden ve Cumhuriyeti kuran Mustafa Kemal Atatürk’ün 85’inci ölüm yıldönümü. 10 Kasım 1938’de erken sayılacak bir yaşta, belki de bu sürecin getirdiği yorgunluğun da etkisiyle hayat gözlerini yumdu.
Atatürk’ün vefatı tüm yurdu üzüntüye boğdu. Üzülenlerin arasında tabii Yahudi vatandaşlarımız da vardı. Atatürk’ün naaşı 19 Kasım’da İstanbul’dan Ankara’ya götürülmek üzere yola çıkarken büyük bir insan seli de eşlik ediyordu. Karaköy’e gelindiğinde ise bir anda doluya benzer şekilde gökten bir şeyler yağmaya başladı. Hüzün ve şaşkınlık arasında insanlar ne olduğunu anlamaya çalışırken “çıt, çıt, çıt” sesleriyle yağmaya devam eder. Daha sonra naaşın geçtiği bölgede Yahudi vatandaşların kıyafetlerindeki düğmeleri koparıp attığı anlaşılır. Yahudi inancına göre, birinci derece yakınları (anne, baba, kardeş, çocuk, eş) hayatını kaybedince elbisesini yırtar. Aynı zamanda, bir bilge veya lider öldüğünde de yakın olarak gördüklerini göstermek için de yapılabilir.
Yahudiler, “kriya” denilen bu yas ritüelini Tora (Tevrat)’da geçen Yosef (Hz. Yusuf)’in ölüm haberini alan Yaakov (Hz. Yakup)’un giysisini yırtmasından (Yaratılış 37:34) dolayı yapar. Tora’daki anlatıya göre, kardeşleri Yosef’in kanlı giysisini babaları Yaakov’a getirir ve Yosef’i aslanın parçalayarak öldürdüğünü söyler. Giysiyi koklayan Yaakov oğlu Yosef’e ait olduğunu anlar ve üzüntüden üzerindeki giysileri yırtar (Yaratılış 37).
Yahudiler Tora’daki bu olaydan dolayı yakınları öldüğünde giysilerini yırtar. Kendinden bir parçayı kaybettiğini sembolüdür. Ebeveynlerini kaybedenler sağ, diğer yakınlarını kaybedenler sol tarfını yırtar. Kendi içindeki geleneğe göre yedi gün ya da otuz yas günü boyunca yırtık kıyafeti giyerler.
Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümünden sonra Yahudi vatandaşlar da inançlarına göre düğmelerini naaşına atarak üzüntülerini göstermiştir.
Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ü saygı ve minnetle anıyoruz.
