İSRAİL ADALET SİSTEMİNDE YAPILMAK  İSTENEN REFORMLAR NELERDİR ?

RAFAEL SADİ

75 yıllık İsrail Devletinde ANAYASA  mevcut değildir. Bunun Yerine TEMEL YASALAR  mevcuttur. Bu yasalar da değiştirilemez değildir. Dönem dönem zaman’a ve toplum ihtiyacına  cevap veremez hale gelen yasalar değiştirilmiştir ve bundan böyle de değiştirilmesi kaçınılmaz olacaktır.

Bu değişikliklerinde nasıl yapılacağı Temel Yasalarda yazılıdır. Bu değişiklik İsrail parlamentosunun   çoğunluğuolan 61 oy ile olması çok ta makul değildir çünkü 61 oy zayıf bir çoğunluktur ve toplumdaki konsenus’u temsil etmeyebilir.

İsrail Adalet Bakanı YARİV LEVİN  reform açıklaması yaptığı basın toplantısında bu değişikliklerin Meclis çerçevesi ile HUKUK  KOMİSYONU bünyesidne  bütün parti gruplarının temsilcilerininde dinleneceği dışarından gelecek uzmanlarında görüşlerinin dinleneceği  ve makul olan her  uyarının dikkate alınarak yasal değişikliklerin de yasalara uygun şekilde yapılacağını beyan etmiştir.

Peki Yapılması istenen reformlar nedir ve hangi değişiklikler öngörülmektedir?

Adalet Bakanı YARİV Levin Ocak 2023

Adalet siteminin Hükümet  kararlarına ve de  yasalaştırılması düşünülen yasalara karışması toplumgenelinde  Hukuk Sistemine olan inancı sarsmıştır.Ve bu durum seçilmiş hükümetlerin hükümranlığı ile Demokrasinin yok olmlasına sebebiyet vermiştir.

• Hakimleri seçen Komisyon konusunda değişiklik

*Mevcut durum:Komisyondaki 9 üyenin  3 üyesi Koalisyon üyesi olup geri kalan 6 üyesi Muhalefet üyesidir. Yargıtay (Bagatz) Yüksek Mahkeme Hakimi seçmek için gerekli Oy sayısı ise 7 dir.

*Değiştirilmesi istenen durum ise : Koalisyon üye sayısının 7 olması ve Muhalefet üye sayısının 4 üye olması  istenmektedir.Hakim seçmek için gerekecek oy sayısının da 6 olması istenmektedir.

• Yasaların yerine geçen fıkranın geçersiz sayılması Psikat Haitgabrut

Yasaların geçersiz Sayılması ve için Yüksek Hakim Kurulu sayısı 11 den 15’e çıkarılacak ve İsrail Parlamenyosu Knesset’in kanunlaştırdığı bir yasayı geöersiz kılabilmek için 12 üyenin oyu gerekli olacaktır. Yasanın  geçersizsayılması durumunda şayet o yasa Parlamento çoğunluğu olan 61 oy ile yasalaşmış ise yasa yeniden düzenlenerek  yasalaştırılabilecektir. Mevcut durumda  geçersiz sayılan bir yasa yeniden meclise gelememektedir.

• Makullük iddiası maddesinin kaldırılması:

Hakimler Makul olmadığı iddiası ile ve bu Makullük maddesine dayanarak Hükümet Kararlarını  ve Hükümet’in altında çalışan kurumlar (Hapishaneler ,Belediyeler, Sosyal Yardım kurumu )  ile ilgili kararları makul ve mantıksız iddiasık ile geçersiz kılamayacaklardır.

Bakan Levin’in ifadesine göre  neyin makul veya mantıklı olduğunda mahkemeler karar verememelidirler. Makul ve Mantık kişiye göre değişen bir olgudur.

• Hukuk Danışmanlarının yetkilerinin yeniden düzenlenmesi:

Hukuk danışmanlarının yetki alanı  makamının adına uygun olarak DANIŞMANLIK ile sınırlandırılacak ve Hükümetleri tehdit eden polis memuru olmayacaktır. Hükümetler  Danışmanı dinleyecekler ancak kararları hükümet ve mevcut yasalar çerçevesinde vermek durumunda olacaklardır. Mevcut durumda  Danışmanlar Hükümet yerine karar verir durumdadırlar ki bu da demokrasi’ye uygun değildir.

Sonuç olarak

Hukuk sistemi reform’u destekçilerinin temel görüşleri nelerdir.:

*Hukukçuların  devlet yönetimindeki gücü çok fazla büyük.

*Yargıç ve Hakimler ile Hukuk Danışmanları halkın seçtiği kişiler olmayıp Halk tarafından seçilmiş olanların yerine karar almamalıdırlar.

Hukuk sistemi reform’u karşıtlarının temel görüşleri nelerdir.:

*Hakimler ve Hukuk Danışmanları iktidarları eleştirebilecek ve denge sağlayabilecek son frendir.

*Değişiklikler adalet sistemini zayıflatacak ve  insan hakları ile azınlık grupların korunması zarar görebilecektir.

Benim şahsi değerlendirmem:

Bu maddelerin tartışılması ve oylamaların sukünet ile kavga etmeden tartışılabilmesi ön şarttır. Herkes düşündüğünü ve yasal çerçevede  dile getirebilmelidir ki herkes doğru ve orta yolu bulsun. Mesela Hakimleri seçecek olan kurulun muhalefet ve Koalisyon üye sayıları daha gerçekçiiekilde düzenlenmelidir. Öngörülen üye  sayıları çok hakkanıyetli değil gibi.Sanırım Bunu teklif edenler Bakan dahil her iyi Yahudi gibi bir pazarlık payı koymuştur  bu konudaki gerçekçiliği hiç bir tarafın kaybetmemesinde yarar vardır.

Bu ilk etapta gözüme çarpan bir durumdu. Hukuk sistemini ve Temel Yasalar kitabını ezbere bilmeden bu konuda fazla yorum yapmamak lazım . Ancak uzmanların görüşlerine de yer verileceğini Bakan Yariv Levin İfade etmişti zaten.

Toplum tepkisi ile sorumlu veya sorumsuz  eski bakanlar ve yetkili yetkisizler:

Toplumun protesto ve gösteri hakkının  %100 yanındayım ve bu gösteriler  vahşet olmadığı müddetçe sert polisiye tedbirler ile etkilenmemelidir. Bu toplum bireylerinin sösz söyleme ve demokratik hakkıdır. Bu aynı zamanda Siyonizm çerçevesi içinde de yeri vardır. Revizyonist Siyonizmin babası Valadimir Zeev Jabotinsky Betar marşında Kİ ŞEKET HU REFEŞ  diyerek ortaya koymuştur. SUSMAK PİSLİKTİR.

Toplumu İsyana ve iç savaş’a sürükleyen ve davet eden eski bakanları en başta da EHUD BARAK’I eleştirmeden geçmemek lazım.

Eski Başbakan ve Genel Kurmay Başkanı Bu hükümet Yasaldır ancak geçersizdir.Demokrasiyi imha etmesine izin vermeyeceğiz ve halk bununla mücadele edecektir. Savaşmak zorundayız diyerek te bir anlamda  halkı İsyan’a teşvik etmektedir.

Bu ortamda  eli ve parmağı olan bir ismin ise bazı ülkelerikarıştırmakla ün yapmış George  Soros’un olduğunu iddia eden yakın bir Amerikalı dostum da var .Bana hep kızdığım bizi Dış Güçler Yaktı sözü  gibi anlaşılmak istemiyorum ama bu iddia da mevcuttur bilinsin.Soros varsa bile İsrail halkı bunu yememlidir. Tabii para çok şeye kadirdir.

Takdir edilecek en önemli kişilerin başında İsrail Devlet Başkanı YİTSHAK HERZOG  gelmekte ve İktidar ile Muhalefet ve hatta Yargıtay arasında  köprü olmaya ve taraflar arasında ciddi bir diyaloğun olşuması için çaba sarfetmektedir.

Tabii Muhalefet liderlerinden Lapid  Gantz ve Mansur Abbas da bu protestolarda başı çekmekteler ve demokrasi ve Adalet sistemini korumak için kavga yerine diyalog seçmeleri çok daha yerinde olurdu.

İsrail sisteminde  çok ilginç olgular vardır.Hep aklıma bu geliyor doğruysa veya yanılıyorsam bile mazur görün. Hep aklımda bu başka bir eylemin veya harekatın  yanltıcısı bir kayıkçı kavgası mı diye düşünmeden edemiyorum.

Sabır ve sukünet ile bekleyip göreceğiz.